ఆంధ్రభారతి - శతకములు - మయూరకవి సూర్య శతకము

॥ప్రభావర్ణనమ్‌॥
జంభారాతీభకుంభోద్భవమివ దధతః సాంద్రసిందూరరేణుం రక్తాః సిక్తా ఇవౌఘైరుదయగిరితటీధాతుధారాద్రవస్య ఆయాంత్యా తుల్యకాలం కమలవనరుచేవారుణా వో విభూత్యై భూయాసుర్భాసయంతో భువనమభినవా భానవో భానవీయాః ॥	1
భక్తిప్రహ్వాయ దాతుం ముకులపుటకుటీకోటరక్రోడలీనాం లక్ష్మీ మాక్రష్టుకామా ఇవ కమలవనోద్ఘాటనం కుర్వతే యే కాలాకారాంధకారానన పతితజగత్సాధ్వసధ్వంసకల్యాః కల్యాణం వః క్రియాసుః కిసలయరుచయస్తే కరా భాస్కరస్య ॥	2
గర్భేష్వంభోరుహాణాం శిఖరిషు చ శితాగ్రేషు తుల్యం పతంతః ప్రారంభే వాసరస్య వ్యుపరతిసమయే చైకరూపాస్తథైవ నిష్పర్యాయం ప్రవృత్తాస్త్రిభువనభవనప్రాంగణే పాంతు యుష్మా- నూష్మాణం సంతతాధ్వశ్రమజమివ భృశం బిభ్రతో బ్రధ్నపాదాః ॥	3
ప్రభ్రశ్యత్యుత్తరీయత్విషి తమసి సముద్వీక్ష్య వీతావృతీన్ప్రాగ్‌ - జంతూస్తంతూన్యథా యానతను వితనుతే తిగ్మరోచిర్మరీచీస్‌ తే సాంద్రీభూయ సద్యః క్రమవిశద దశాశా దశాళీవిశాలం శశ్వత్సంపాదయంతోఽంబరమమలమలం మంగళం వో దిశంతు ॥	4
న్యక్కుర్వన్నోషధీశే ముషితరుచి శుచేవౌషధీః ప్రోషితాభా భాస్వద్గ్రావోద్గతేన ప్రథమమివ కృతాభ్యుద్గతిః పావకేన పక్షచ్ఛేదవ్రణాసృక్స్రుత ఇవ దృషదో దర్శయన్ప్రాతరద్రే- రాతామ్రస్తీవ్రభానోరనభిమతనుదే స్తాద్గభస్త్యుద్గమో వః ॥	5
శీర్ణఘ్రాణాంఘ్రిపాణీన్వ్రణిభి రపఘనైర్ఘర్ఘరావ్యక్తఘోషాన్‌ దీర్ఘాఘ్రాతానఘౌఘైః పునరపి ఘటయత్యేక ఉల్లాఘయన్‌ యః ఘర్మాంశోస్తస్య వోఽంతర్ద్విగుణఘనఘృణానిఘ్న నిర్విఘ్నవృత్తే- ర్దత్తార్ఘాః సిద్ధసంఘైర్విదధతు ఘృణయః శీఘ్ర మంహోవిధాతమ్‌ ॥	6
బిభ్రాణా వామనత్వం ప్రథమమథ తథైవాంశవః ప్రాంశవో వః క్రాంతాకాశాంతరాళా స్తదను దశదిశః పూరయంతస్తతోఽపి ధ్వాంతాదాచ్ఛిద్య దేవద్విష ఇవ బలినో విశ్వమాశ్వశ్నువానాః కృచ్ఛ్రాణ్యుచ్ఛ్రాయ హేలోపహసితహరయో హారిదశ్వా హరంతు ॥	7
ఉద్గాడేనారుణిమ్నా విదధతి బహుళం యేఽరుణస్యారుణత్వం మూర్ధోద్ధూతౌ ఖలీన క్షతరుధిరరుచో యే రథాశ్వాననేషు శైలానాం శేఖరత్వం శ్రితశిఖరిశిఖాస్తన్వతే యే దిశంతు ప్రేంఖన్‌ తః ఖే ఖరాంశోః ఖచితదినముఖాస్తే మయూఖాః సుఖం వః ॥	8
దత్తానందాః ప్రజానాం సముచితసమయాకృష్టసృష్టైః పయోభిః పూర్వాహ్ణే విప్రకీర్ణా దిశి దిశి విరమత్యహ్ని సంహారభాజః దీప్తాంశోర్దీర్ఘదుఃఖప్రభవభవభయోదన్వదుత్తారనావో గావో వః పావనానాం పరమపరిమితాం ప్రీతిముత్పాదయంతు ॥	9
బంధధ్వంసైకహేతుం శిరసి నతిరసాబద్ధసంధ్యాంజలీనాం లోకానాం యే ప్రబోధం విదధతి విపులాంభోజశండాశయేవ తే యుష్మాకం స్వచిత్తప్రథితపృథుతరప్రార్థనాకల్పవృక్షాః కల్పంతాం నిర్వికల్పం దినకరకిరణాఃకేతవః కల్మషస్య ॥	10
ధారా రాయో ధనాయాపది సపది కరాలంబభూతాః ప్రపాతే తత్త్వాలోకైకదీపాస్త్రిదశపతిపురప్రస్థితౌ వీథ్య ఏవ నిర్వాణోద్యోగియోగిప్రగమనిజతనుద్వారి వేత్రాయమాణా- స్త్రాయంతాం తీవ్రభానోర్దివసముఖసుఖా రశ్మయః కల్మషాద్వః ॥	11
ప్రాచి ప్రాగాచరంత్యోఽనతిచిరమచలే చారుచూడామణిత్వం ముంచంత్యో రోచనాంబుప్రచురమివ దిశాముచ్చకైశ్చర్చనాయ చాటూత్కైశ్చక్రనామ్నాం చతురమవిచలైర్లోచనై రర్చ్యమానా- శ్చేష్టంతాం చింతితానాముచితమచరమాశ్చండరోచీరుచో వః ॥	12
ఏకం జ్యోతిర్దృశౌ ద్వే త్రిజగతి గదితాన్యబ్జజాస్యై శ్చతుర్భి- ర్భూతానాం పంచమం యాన్యలమృతుషు తథా షట్సు నానావిధాని యుష్మాకం తాని సప్తత్రిదశమునినుతాన్యష్టదిగ్భాంజి భానో- ర్యాంతి ప్రాహ్ణే నవత్వం దశ దధతు శివం దీధితీనాం శతాని ॥	13
ఆవృత్తిభ్రాంతవిశ్వాః శ్రమమివ దధతః శోషిణః స్వోష్మణేవ గ్రీష్మే దావాగ్నితప్తా ఇవ రసమసకృద్యే ధరిత్ర్యా ధయంతి తే ప్రావృష్యాత్తపానాతిశయరుజ ఇవోద్వాంతతోయా హిమర్తౌ మార్తాండస్యాప్రచండాశ్చిరమశుభభిదేఽభీషవో వో భవంతు ॥	14
తన్వానా దిగ్వధూనాం సమధికమధురాలోకరమ్యామవస్థా- మారూఢ ప్రౌఢిలేశోత్కలిత కపిలిమాలంకృతిః కేవలైవ ఉజ్జృంభాంభోజనేత్రద్యుతిని దినముఖే కించిదుద్భిద్యమానా శ్మశ్రుశ్రేణీవ భాసాం దిశతు దశశతీ శర్మ ఘర్మత్విషో వః ॥	15
మౌళీందోర్మైష మోషీద్ద్యుతిమితి వృషభాంకేన యః శంకినేవ ప్రత్యగ్రోద్ఘాటితాంభోరుహకుహర గుహాసుస్థితేనేవ ధాత్రా కృష్ణేన ధ్వాంతకృష్ణ స్వతనుపరిభవత్రస్నునేవ స్తుతోఽలం త్రాణాయ స్తాత్తనీయానపి తిమిరరిపోః స త్విషాముద్గమో వః ॥	16
విస్తీర్ణం వ్యోమ దీర్ఘాః సపది దశదిశో వ్యస్తవేలాంభసోఽబ్ధీన్‌ కుర్వద్భిర్దృశ్యనానానగనగరనగాభోగపృథ్వీం చ పృథ్వీం పద్మిన్యుచ్ఛ్వాస్యతే యై రుషసి జగదపి ధ్వంసయిత్వా తమిస్రా- ముస్రా విస్రావయంతు ద్రుతమనభిమతం తే సహస్రత్విషో వః ॥	17
అస్తవ్యస్తత్వశూన్యో నిజరుచిరనిశానశ్వరః కర్తుమీశో విశ్వం వేశ్మేవ దీపః ప్రతిహతతిమిరం యః ప్రదేశస్థితోఽపి దిక్కాలాపేక్షయాసౌ త్రిభువనమటతస్తిగ్మభానోర్నవాఖ్యాం యాతః శాతక్రతవ్యాం దిశి దిశతు శివం సోఽర్చిషాముద్గమో వః ॥	18
మాగాన్మ్లానిం మృణాళీ మృదురితి దయయేవాప్రవిష్టోఽహి లోకం లోకాలోకస్య పార్శ్వం ప్రతపతి న పరం యస్తదాఖ్యార్థమేవ ఊర్ధ్వం బ్రహ్మాండఖండస్ఫుటనభయపరిత్యక్తదైర్ఘ్యో ద్యుసీమ్ని స్వేచ్ఛావశ్యావకాశావధి రవతు స వ స్తాపనో రోచిరోఘః ॥	19
అశ్యామః కాల ఏకో న భవతి భువనాంతోఽపి వీతేఽంధకారే సద్యః ప్రాలేయపాదో న విలయమచలశ్చంద్రమా అప్యుపైతి బంధః సిద్ధాంజలీనాం న హి కుముదవనస్యాపి యత్రోజ్జిహానే తత్ప్రాతః ప్రేక్షణీయం దిశతు దినపతేర్ధామ కామాధికం వః ॥	20
యత్కాంతిం పంకజానాం న హరతి కురుతే ప్రత్యుతాధిక్యరమ్యాం నో ధత్తే తారకాభాం తిరయతి నితరామాశు యన్నిత్యమేవ కర్తుం నాలం నిమేషం దివసమపి పరం యత్తదేకం త్రిలోక్యా- శ్చక్షుః సామాన్యచక్షుర్విసదృశమఘభిద్భాస్వతస్తాన్మహో వః ॥	21
క్ష్మాం క్షేపీయః క్షపాంభఃశిశిరతరతలస్పర్శతర్షాదృతేవ ద్రాగాశా నేతుమాశాద్విరదకరసరఃపుష్కరాణీవ బోధం ప్రాతః ప్రోల్లంఘ్య విష్ణోః పదమపి కృపయేవాతివేగాద్దవీయ- స్యుద్దామం ద్యోతమానా దహతు దినపతేర్దుర్నిమిత్తం ద్యుతిర్వః ॥	22
నో కల్పాపాయవాయో రదయరయదలత్క్ష్మాఘరస్యాపి గమ్యా గాఢోద్గీర్ణోజ్జ్వలశ్రీరహని న రహితా నో తమఃకజ్జలేన ప్రాప్తోత్పత్తిః పతంగాన్న పునరుపగతా మోషముష్ణత్విషో వో వర్తిః సైవాన్యరూపా సుఖయతు నిఖిలద్వీపదీపస్య దీప్తిః ॥	23
నిశ్శేషాశావపూర ప్రవరగురుగుణశ్లాఘనీయస్వరూపా పర్యాప్తం నోదయాదౌ దినగమసమయోపప్లవేఽప్యున్నతేవ అత్యంతం యానభిజ్ఞా క్షణమపి తమసా సాకమేకత్ర వస్తుం బ్రధ్నస్యేద్ధా రుచిర్వో రుచిరివ రుచితస్యాప్తయే వస్తునోఽస్తు ॥	24
బిభ్రాణః శక్తిమాశు ప్రశమితబలవత్తారకౌర్జిత్యగుర్వీం కుర్వాణో లీలయాథః శిఖినమపి లసచ్చంద్రకాంతావభాసం ఆదధ్యాదంధకారే రతిమతిశయినీమావహన్వీక్షణానాం బాలో లక్ష్మీమపారామపర ఇవ గుహోఽహర్పతే రాతపో వః ॥	25
జ్యోత్స్నాంశాకర్ష పాండుద్యుతి తిమిరమషీశేషకల్మాషమీష- జ్జృంభోద్భూతేన పింగం సరసిజరజసా సంధ్యయా శోణశోచిః ప్రాతఃప్రారంభకాలే సకలమివ జగచ్చిత్రమున్మీలయంతీ కాంతిస్తీక్ష్ణత్విషోఽక్ష్ణాం ముదముపనయతాత్తూలికేవాతులాం వః ॥	26
ఆయాంతీ కిం సుమేరోః సరణిరరుణితా పాద్మరాగైః పరాగై- రాహోస్విత్స్వస్య మాహారజనవిరచితా వైజయంతీ రథస్య మాంజిష్ఠీ ప్రష్ఠవాహావళివిధుతశిరశ్చామరాళీఽనులోకై- రాశంక్యాలోకితైవం సవితురఘనుదే స్తాత్ప్రభాతప్రభా వః ॥	27
ధ్వాంతధ్వంసం విధత్తే న తపతి రుచిమన్నాతిరూపం వ్యనక్తి న్యక్త్వం నీత్వాపి నక్తం న వితరతితరాం తావదహ్నస్త్విషం యః స ప్రాతర్మా విరంసీ దసకలపటిమా పూరయన్యుష్మదాశా- మాశాకాశావకాశావతరణ తరుణప్రక్రమోఽర్కప్రకాశః ॥	28
తీవ్రం నిర్వాణహేతుర్యదపి చ విపులం యత్ప్రకర్షేణ చాణు ప్రత్యక్షం యత్పరోక్షం యదిహ యదపరం నశ్వరం శాశ్వతం చ యత్సర్వస్య ప్రసిద్ధం జగతి కతిపయే యోగినో యద్విదంతి జ్యోతిస్తద్ద్విప్రకారం సవితురవతు వో బాహ్యమాభ్యంతరం చ ॥	29
రత్నానాం మండనాయ ప్రభవతి నియతోద్దేశలబ్ధావకాశం వహ్నేర్దార్వాది దగ్ధుం నిజజడిమతయా కర్తుమానందమిందోః యత్తు త్రైలోక్యభూషావిధిరఘదహనం హ్లాది వృష్ట్యాశు తద్వో బాహుళ్యోత్పాద్యకార్యాధికతరమవతాదేకమేవార్కతేజః ॥	30
మీలచ్చక్షు ర్విజిహ్మశ్రుతి జడరసనం నిఘ్నితఘ్రాణవృత్తి స్వవ్యాపారాక్షమత్వక్పరిముషీతమనః శ్వాసమాత్రావశేషం విస్రస్తాంగం పతిత్వా స్వపదపహరతాదశ్రియం వోఽర్కజన్మా కాలవ్యాళావలీఢం జగదగద ఇవోత్థాపయన్ప్రాక్ప్రతాపః ॥	31
నిశ్శేషం నైశమంభః ప్రసభమపనుదన్నశ్రులేశానుకారి స్తోకస్తోకాపనీతారుణరుచిరచిరా దస్తదోషానుషంగః దాతా దృష్టిం ప్రసన్నాం త్రిభువననయనస్యాశు యుష్మద్విరుద్ధం వధ్యాద్బ్రధ్నస్య సిద్ధాంజనవిధిరపరః ప్రాక్తనోఽర్చిఃప్రచారః ॥	32
భూత్వా జంభస్య భేత్తుః కకుభి పరిభవారంభభూః శుభ్రభానో- ర్బిభ్రాణా బభ్రుభావం ప్రసభమభినవాంభోజజృంభాప్రగల్భా భూషా భూయిష్ఠశోభా త్రిభువనభవనస్యాస్య వైభాకరీ యా విభ్రాంతి భ్రాజమానా విభవతు విభవోద్భూతయే సా విభా వః ॥	33
సంసక్తం సిక్తమూలాదభినవభువనోద్యానకౌతూహలిన్యా యామిన్యా కన్యయేవామృతకరకలశావర్జితేనామృతేన అర్కాలోకః క్రియాద్వో ముదముదయశిరశ్చక్రవాళాలవాలా- దుద్యన్బాలప్రవాళప్రతిమరుచి రహఃపాదప ప్రాక్ప్రరోహః ॥	34
భిన్నం భాసారుణస్య క్వచిదభినవయా విద్రుమాణాం త్విషేవ త్వంగన్నక్షత్రరత్నద్యుతినికరకరాళాంతరాళం క్వచిచ్చ నాంతర్నిశ్శేషకృష్ణశ్రియముదధిమివ ధ్యాంతరాశిం పిబన్‌ స్తా- దౌర్వః పూర్వోప్యపూర్వోఽగ్నిరివ భవదఘప్లుష్టయేఽర్కావభాసః ॥	35
గంధర్వైర్గద్యపద్య వ్యతికరితవచోహృద్యమాతోద్యవాద్యై- రాద్యైర్యో నారదాద్యైర్మునిభిరభినుతో వేదవేద్యైర్విభిద్య ఆసాద్యాపద్యతే యం పునరపి చ జగద్యౌవనం సద్య ఉద్య- న్నుద్ద్యోతో ద్యోతితద్యౌర్ద్యతు దివసకృతోఽసావవద్యాని వోఽద్య ॥	36
ఆవానైశ్చంద్రకాంతైశ్చ్యుతతిమిరతయా తానవాత్తారకాణా- మేణాంకాలోకలోపాదుపహత తమసామోషధీనాం లయేన ఆరాదుత్ప్రేక్ష్యమాణా క్షణముదయతటాంతర్హితస్యాహిమాంశో- రాభా ప్రాభాతికీ వోఽవతు న తు నితరాం తావదావిర్భవంతీ ॥	37
సానౌ సానౌదయే నారుణితదళపునర్యౌవనానాం వనానా- మాలీమాలీఢపూర్వా పరిహృతకుహరోపాంతనిమ్నా తనిమ్నా భావోఽభావోపశాంతిం దిశతు దినపతేర్భాసమానా సమానా రాజీ రాజీవరేణోః సమసమయముదేతీవ యస్యా వయస్యా ॥	38
ఉజ్జృంభాంభోరుహాణాం ప్రభవతి పయసాం యా శ్రియై నోష్ణతాయై పుష్ణాత్యాలోకమాత్రం న తు దిశతి దృశాం దృశ్యమానా విఘాతం పూర్వాద్రేరేవ పూర్వం దివమను చ పునః పావనీ దిఙ్ముఖానా- మేనాంస్యైనీ విభా సా నుదను నుతిపదైకాస్పదం ప్రాక్తనీ వః ॥	39
వాచాం వాచస్పతేరప్యచలభిదుచితాచార్యకాణాం ప్రపంచై- ర్వైరించానాం తథోచ్చారిత రుచిమదృచాం చాననానాం చతుర్ణాం ఉచ్యేతార్చాసు వాచ్యచ్యుతిశుచి చరితం యస్య నోచ్చైర్వివిచ్య ప్రాచ్యం వర్చ శ్చకాసచ్చిరముపచినుతాత్తస్య చండార్చిషో వః ॥	40
మూర్ధ్న్యద్రేర్ధాతురాగస్తరుషు కిసలయో విద్రుమౌఘః సముద్రే దిఙ్మాతంగోత్తమాంగేష్వభినవనిహితః సాంద్రసిందూరరేణుః సీమ్ని వ్యోమ్నశ్చ హేమ్నః సురశిఖరిభువో జాయతే యః ప్రకాశః శోణిమ్నాసౌ ఖరాంశోరుషసి దిశతు వః శర్మ శోభైకదేశః ॥	41
అస్తాద్రీశోత్తమాంగే శ్రితశశిని తమఃకాలకూటే నిపీతే యాతే వ్యక్తిం పురస్తాదరుణకిసలయే ప్రత్యుషఃపారిజాతే ఉద్యంత్యారక్తపీతాంబరవిశదతరోద్వీక్షితా తీక్ష్ణభానో- ర్లక్ష్మీర్లక్ష్మీరివాస్తు స్ఫుటకమలపుటోపాశ్రయా శ్రేయసే వః ॥	42
నోదన్వాన్‌ జన్మభూమిర్న తదుదరభువో బాంధవాః కౌస్తుభాద్యా పాణౌ పద్మం న యస్యాః న చ నరకరిపూరఃస్థలీ వాసవేశ్మ తేజోరూపాపరైవ త్రిషు భువనతలేష్వాదధానా వ్యవస్థాం సా శ్రీః శ్రేయాంసి దిశ్యాదశిశిరమహసో మండలాగ్రోద్గతా వః ॥	43
॥అశ్వవర్ణనమ్‌॥
రక్షంత్వక్షుణ్ణహేమోపలపటలమలం లాఘవాదుత్పతంతః పాతంగాః పంగ్వవజ్ఞా జితపవనజవా వాజినస్తే జగంతి యేషాం వీతాన్యచిహ్నోన్నయమపి వహతాం మార్గమాఖ్యాతి మేరా- వుద్యన్నుద్దామదీప్తిర్ద్యుమణి మణిశిలావేదికా జాతవేదాః ॥	44
ప్లుష్టాః పృష్టేఽంశుపాతైరతినికటతయా దత్తదాహాతిరేకై- రేకాహాక్రాంతకృత్స్నత్రిదివపథపృథుశ్వాసశోషాః శ్రమేణ తీవ్రోదన్యాస్త్వరంతామహితవిహతయే సప్తయః సప్తసప్తే- రభ్యాశాకాశగంగాజల సరళగళావాఙ్నతాగ్రాననా వః ॥	45
మత్వాన్యాన్పార్శ్వతోఽశ్వాన్‌ స్ఫటిమణిదృషద్దృష్టదేహా ద్రవంతీ వ్యస్తేఽహన్యస్తసంధ్యేయమితి మృదుపదా పద్మరాగోపలేషు సా దృశ్యాదృశ్యమూర్తిర్మరకతకటకే క్లిష్టసూతా సుమేరో- ర్మూర్ధన్యావృత్తిలబ్ధధ్రుతగతిరవతాద్బ్రధ్నవాహావళి ర్వః ॥	46
హేలాలోలం వహంతీ విషధరదమనస్యాగ్రజేనావకృష్టా స్వర్వాహిన్యాః సుదూరం జనితజవజయా స్యందనస్య స్యదేన నిర్వ్యాజం తాపమానే హరితరుచి నిజస్ఫీతఫేనాహితశ్రీ- రశ్రేయాంస్యశ్వపంక్తిః శమయతు యమునేవాపరా తాపనీ వః ॥	47
మార్గోపాంతే సుమేరోర్నువతి కృతనతౌ నాకధామ్నాం నికాయే వీక్ష్య వ్రీడావతీనాం ప్రతికుహరముఖం కిన్నరీణాం ముఖాని సూతేఽసూయత్యపీషజ్జడగతి వహతాం కంధరాగ్రై ర్వలద్భి- ర్వాహానాం వ్యస్యతాద్వః సమమసమ హరేర్హేషితం కల్మషాణి ॥	48
ధున్వంతో నీరదాళీర్నిజరుచిహరితాః పార్శ్వయోః పక్షతుల్యా- స్తాలూత్తానైః ఖలీనైః ఖచితముఖరుచశ్చ్యోతతా లోహితేన ఉడ్డీయేవ వ్రజంతో వియతి జవవశాదర్కవాహాః క్రియాసుః క్షేమం హేమాద్రిహృద్య ద్రుమశిఖరశిరఃశ్రేణిశాఖాశుకా వః ॥	49
॥అనూరువర్ణనమ్‌॥
ప్రాతఃశైలాగ్రరంగే రజనియవనికాపాయ సంలక్ష్యలక్ష్మీ- ర్విక్షిప్యాపూర్వపుష్పాంజలి ముడునికరం సూత్రధారాయమాణః యామేష్వంకేష్వివాహ్నః కృతరుచిషు చతుర్ష్వేవ లబ్ధప్రతిష్ఠా- మవ్యాత్ప్రస్తావయన్వో జగదటనమహానాటికాం సూర్యసూతః ॥	50
ఆక్రాంత్యా వాహ్యమానం పశుమివ హరిణా వాహకోఽగ్ర్యో హరీణాం భ్రామ్యంతం పక్షపాతాజ్జగతి సమరుచిః సర్వకర్మైకసాక్షీ శత్రుం నేత్రశ్రుతీనా మవజయతి వయోజ్యేష్ఠభావే సమేఽపి స్థేమ్నాం ధామ్నాం నిధిర్యః స భవదఘనుదే నూతనః స్తాదనూరుః ॥	51
దత్తార్ఘైర్దూరనమ్రై ర్వియతి వినయతో వీక్షితః సిద్ధసాధ్యైః సానాథ్యం సారథిర్వః స దశశతరుచేః సాతిరేకం కరోతు ఆపీయ ప్రాతరేవ ప్రతతహిమపయఃస్యందినీ రిందుభానూః యః కాష్ఠాదీపనోఽగ్రే జడిత ఇవ భృశం సేవతే పృష్ఠతోఽర్కమ్‌ ॥	52
ముంచన్‌ రశ్మీన్‌ దినాదౌ దినగమసమయే సంహరంశ్చ స్వతంత్ర- స్తోత్రప్రఖ్యాతవీర్యోఽవిరతహరిపదాక్రాంతిబద్ధాభియోగః కాలోత్కర్షాల్లఘుత్వం ప్రసభమధిపతౌ యోజయన్యో ద్విజానాం సేవాప్రీతేన పూష్ణా స్వసమ ఇవ కృతస్త్రాయతాం సోఽరుణో వః ॥	53
శాతః శ్యామాలతాయాః పరశురివ తమోఽరణ్యవహ్నేరివార్చిః ప్రాచ్యేవాగ్రే గ్రహీతుం గ్రహకుముదవనం ద్రాగుదస్తోఽగ్రహస్తః ఐక్యం భిందన్‌ ద్యుభూమ్యోరవధిరివ విధాతేవ విశ్వప్రబోధం వాహానాం వో వినేతా వ్యపనయతు విపన్నామ ధామాధిపస్య ॥	54
పౌరస్త్యస్తోయదర్తోః పవన ఇవ పతత్పావకస్యేవ ధూమో విశ్వస్యేవాదిసర్గః ప్రణవ ఇవ పరం పావనో వేదరాశేః సంధ్యానృత్యోత్సవేచ్ఛోరివ మదనరిపోర్నందినాందీనినాదః సౌరస్యాగ్రే సుఖం వో వితరతు వినతానందనః స్యందనస్యః ॥	55
పర్యాప్తం తప్తచామీకరకటకతటే క్లిష్టశీతేతరాంశా- వాసీదత్స్యందనాశ్వానుకృతిమరకతే పద్మరాగాయమాణః యః సోత్కర్షాం విభూషాం కురుత ఇవ కులక్ష్మాభృదీశస్య మేరో- రేనాంస్యహ్నాయ దూరం గమయతు స గురుః కాద్రవేయద్విషో వః ॥	56
నీత్వాశ్వాన్‌ సప్తకక్ష్యా ఇవ నియమవశం వేత్రకల్పప్రతోద- స్తూర్ణం ధ్వాంతస్య రాశావితరజన ఇవోత్సారితే దూరభాజి పూర్వం ప్రష్ఠో రథస్య క్షితిభృదధిపతీన్‌ దర్శయంస్త్రాయతాం వ స్త్రైలోక్యాస్థానదానోద్యత దివసపతేః ప్రాక్ప్రతీహారపాలః ॥	57
వజ్రిన్‌ జాతం వికాసీక్షణకమలవనం భాసి నాభాసి వహ్నే! తాతం నత్వాశ్వపార్శ్వాన్నయ యమ! మహిషం రాక్షసా వీక్షితాః స్థ సప్తీన్‌ సించ ప్రచేతః! పవన! భజ జవం విత్తపావేదితస్త్వం వందే శర్వేతి జల్పన్ప్రతిదిశమధిపాన్పాతు పూష్ణోఽగ్రణీర్వః ॥	58
పాశానాశాంతపాలాదరుణ వరుణతో మా గ్రహీః ప్రగ్రహార్థం తృష్ణాం కృష్ణస్య చక్రే జహిహి నహి రథో యాతి మే నైకచక్రః యోక్తుం యుగ్యం కిముచ్చైశ్శ్రవస మభిలషస్యష్టమం వృత్రశత్రో- స్త్యక్తాన్యాపేక్షవిశ్వోపకృతిరితి రవిః శాస్తి యం సోఽవతాద్వః ॥	59
నో మూర్ఛాచ్ఛిన్నవాంఛః శ్రమవివశవపుర్నైవ నాప్యాస్యశోషీ పాంథః పథ్యేతరాణి క్షపయతు భవతాం భాస్వతోఽగ్రేసరః సః యః సంశ్రిత్య త్రిలోకీమటతి పటుతరైస్తప్యమానో మయూఖై- రారాదారామరేఖామివ హరితమణిశ్యామలా మశ్వపంక్తీమ్‌ ॥	60
సీదంతోఽంతర్నిమజ్జజ్జడఖురముసలాః సైకతే నాకనద్యాః స్కందంతః కందరాళీః కనకశిఖరిణో మేఖలాసు స్ఖలంతః దూరం దూర్వాస్థలోత్కా మరకతదృషది స్థాస్నవో యన్న యాతాః పూష్ణోఽశ్వాః పూరయన్యస్తదవతు జవనైర్హుంకృతే నాగ్రగో వః ॥	61
॥రథవర్ణనమ్‌॥
పీనోరః ప్రేరితాభ్రైశ్చరమఖురపుటాగ్రస్థితైః ప్రాతరద్రా- వాదీర్ఘాంగైరుదస్తో హరిభిరపగతాసంగనిశ్శబ్దచక్రః ఉత్తానానూరుమూర్ధావనతిహఠభవద్విప్రతీపప్రణామః ప్రాహ్ణే శ్రేయో విధత్తాం సవితురవతరన్వ్యోమవీథీం రథో వః ॥	62
ధ్వాంతౌఘధ్వంసదీక్షావిధి గురువహతా ప్రాక్సహస్రం కరాణా- మర్యమ్ణా యో గరీయః పదమతులముపానీయతాధ్యాసనేన స శ్రాంతానాం నితాంతం భరమివ మరుతామక్షమాణాం విసోఢుం స్కంధాత్స్కంధం వ్రజన్వో వృజినవిహతయే భాస్వతః స్యందనోఽస్తు ॥	63
యోక్త్రీభూతాన్రథస్య గ్రసితుమివ పురో దందశూకాన్‌ దధానో ద్వేధావ్యస్తాంబువాహావళి విహితబృహత్పక్షవిక్షేపశోభః సావిత్రః స్యందనోఽసౌ నిరతిశయగతి ప్రీణితానూరురేనః- క్షేపీయో వో గరుత్మానివ హరతు హరీచ్ఛావిధేయప్రచారః ॥	64
ఏకాహేనైవ దీర్ఘాం త్రిభువనపదవీం లంఘయన్‌ యో లఘిష్ఠః పృష్ఠే మేరోర్గరీయాన్‌ దలితమణిదృషత్త్వింషి పింషన్‌ శిరాంసి విశ్వస్యేవోపరిష్టా దపిచ పునరధస్తాదివాస్తాద్రిమూర్ధ్ని బ్రధ్నస్యావ్యాత్స ఏవం దురధిగమపరిస్పందనః స్యందనో వః ॥	65
ధూర్ధ్వస్తాగ్యగ్రహాణి ధ్వజపటపవనాందోళితేందూని దూరం రాహౌ గ్రాసాభిలాషాదనుసరతి పునర్దత్తచక్రవ్యథాని శ్రాంతాశ్వ శ్వాసహేలా ధుతవిబుధధునీనిర్ఝరాంభాంసి భద్రం దేయాసు ర్వో దవీయో దివి దివసపతేః స్యందనప్రస్థితాని ॥	66
అక్షే రక్షాం నిబధ్య ప్రతిసరవలయై ర్యోజయంత్యో యుగాగ్రం ధూఃస్తంభే దగ్ధధూపాః ప్రహితసుమనసో గోచరే కూబరస్య చర్చాం చక్రే దధత్యో మలయజరజసా సిద్ధవధ్వస్త్రిసంధ్యం వందంతే యం ద్యుమార్గే స నుదతు దురితాన్యంశుమత్స్యందనో వః ॥	67
ఉత్కీర్ణస్వర్ణరేణు ద్రుతఖురదళితా పార్శ్వయోః శశ్వదశ్వై- రశ్రాంతభ్రాంతచక్రక్రమనిఖిలమిల న్నేమినిమ్నా భరేణ మేరోర్మూర్ధన్యఘం వో విఘటయతు రవేరేకవీథీ రథస్య స్వోష్మోదక్తాంబురిక్త ప్రకటితపులినోద్ధూసరా స్వర్ధునీవ ॥	68
నంతుం నాకాలయానా మనిశముపయతాం పద్ధతిః పంక్తిరేవ క్షోదో నక్షత్రరాశే రకృశరయమిళచ్చక్రపిష్టస్య ధూళిః హేషాహ్రాదో హరీణాం సురశిఖరిదరీః పూరయన్నేమినాదో యస్యావ్యాత్తీవ్రభానోః స దివి భువి యథా వ్యక్తచిహ్నో రథో వః ॥	69
నిఃస్పందానాం విమానావళివితతదివాం దేవబృందారకాణాం బృందైరానందసాంద్రోద్యమమపి వహతాం విందతాం వందితుం నో మందాకిన్యామమందః పులినభృతి మృదుర్మందరే మందిరాభే మందారైర్మండితారం దధదరి దినకృత్స్యందనః స్తాన్ముదే వః ॥	70
చక్రీ చక్రారపంక్తిం హరిరపి చ హరీన్‌ ధూర్జటిర్ధూర్ధ్వజాంతా- నక్షం నక్షత్రనాథోఽరుణమపి వరుణః కూబరాగ్రం కుబేరః రంహః సంఘః సురాణాం జగదుపకృతయే నిత్యయుక్తస్య యస్య స్తౌతి ప్రీతిప్రసన్నోఽన్వహమహిమరుచేః సోఽవతాత్స్యందనో వః ॥	71
నేత్రాహీనేన మూలే విహితపరికరః సిద్ధసాధ్యైర్మరుద్భిః పాదోపాంతే స్తుతోఽలం బలిహరి రభసాకర్షణాద్బద్ధవేగః భ్రామ్యన్‌ వ్యోమాంబురాశావశిశిరకిరణస్యందనః సంతతం వో దిశ్యాల్లక్ష్మీమతుల్యా మతులితమహిమేవాపరో మందరాద్రిః ॥	72
॥మండలవర్ణనమ్‌॥
యజ్జ్వాయో బీజమహ్నామపహతతిమిరం చక్షుషామంజనం య ద్ద్వారం యన్ముక్తిభాజాం యదఖిలభువనజ్యోతిషామేకమోకః యద్వృష్ట్యంభోనిధానం ధరణిరససుధాపానపాత్రం మహద్య- ద్దిశ్యాదీశస్య భాసాం తదవికలమలం మంగలం మండలం వః ॥	73
వేలావర్ధిష్ణు సింధోః పయ ఇవ ఖమివార్ధోద్గతాగ్ర్య గ్రహోడు స్తోకోద్భిన్నస్వచిహ్నప్రసవమివ మధోరాస్యమస్యన్మనాంసి ప్రాతః పూష్ణోఽశుభాని ప్రశమయతు శిరఃశేఖరీభూతమద్రేః పౌరస్త్యస్యోద్గభస్తి స్తిమితతమ తమఃఖండనం మండలం వః ॥	74
ప్రత్యుప్తస్తప్త హేమోజ్జ్వలరుచిరచలః పద్మరాగేణ యేన జ్యాయః కింజల్కపుంజో యదళికులశితేరంబరేందీవరస్య కాలవ్యాళస్య చిహ్నం మహితతమమహో మూర్ధ్నిరత్నం మహద్య- ద్దీప్తాంశోః ప్రాతరవ్యాత్తదవికలజగన్మండనం మండలం వః ॥	75
కస్త్రాతా తారకాణాం పతతి తనురవశ్యాయబిందుర్యథేందు- ర్నిద్రాణా దృక్స్మరారేరురసి మురరిపోః కౌస్తుభో నోద్గభస్తిః వహ్నేః సాపహ్నవైవ ద్యుతిరుదయగతే యత్ర తన్మండలం వో మార్తాండీయం పునీతాద్దివి భువి చ తమాంసీవ ముష్ణన్మహాంసి ॥	76
యత్ప్రాచ్యాం ప్రాక్చకాస్తి ప్రభవతి చ యతః ప్రాచ్యసావుజ్జిహానా- దిద్ధం మధ్యే యదహ్నో భవతి తతరుచా యేన చోత్పాద్యతేఽహః యత్పర్యాయేణ లోకాన్ప్రతపతి చ జగతాం జీవితం యచ్చ తద్వో విశ్వానుగ్రాహి విశ్వం సృజదపి చ రవేర్మండలం ముక్తయేఽస్తు ॥	77
శుష్యంత్యూఢానుకారా మకరవసతయో మారవీణాం స్థలీనాం యేనోత్తప్తాః స్ఫుటంతో ఝడితి తిలతులాం యాంత్యగేంద్రా యుగాంతే తచ్చండాశోరకాండ త్రిభువనదహనాశంకయా ధామకృత్స్నం సంహృత్యాలోకమాత్రం ప్రలఘు విదధతః స్తాన్ముదే మండలం వః ॥	78
ఉద్యద్ద్యూద్యానవాప్యాం బహులతమ తమఃపంకపూరం విదార్య ప్రోద్భిన్నం పత్రపార్శ్వే ష్వవిరళమరుణచ్ఛాయయా విస్ఫురంత్యా కల్యాణాని క్రియాద్వః కమలమివ మహన్మండలం చండభానో- రన్వీతం తృప్తిహేతో రసకృదళికులాకారిణా రాహుణా యత్‌ ॥	79
చక్షుర్దక్షద్విషో యన్న తు దహతి పరం పూరయత్యేవ కామం నాస్తం జుష్టం మరుద్భిర్యదిహ నియమినాం యానపాత్రం భవాబ్ధౌ యద్వీతశ్రాంతి శశ్వద్భ్రమదపి జగతాం భ్రాంతిమభ్రాంతి హంతి బ్రధ్నస్యాఖ్యాద్విరుద్ధక్రియమపి విహితాధాయి తన్మండలం వః ॥	80
॥రవివర్ణనమ్‌॥
సిద్ధైః సిద్ధాంతమిశ్రం శ్రితవిధి విబుధైశ్చారణై శ్చాటుగర్భం గీత్యా గంధర్వముఖ్యై ర్ముహురహిపతిభి ర్యాతుధానై ర్యతాత్మ సార్ధం సాధ్యైర్మునీంద్రై ర్ముదితమతమనో మోక్షిభిః పక్షపాతాత్‌ ప్రాతః ప్రారంభమాణస్తుతిరవతు రవి ర్విశ్వవంద్యోదయో వః ॥	81
భాసామాసన్నభావాదధికతరపటోశ్చక్రవాలస్య తాపా- చ్ఛేదాదచ్ఛిన్నగచ్ఛత్తురగ ఖురపుటన్యాసనిశ్శంకటంకైః నిస్సంగస్యందనాంగభ్రమణనికషణా త్పాతు వ స్త్రిప్రకారం తప్తాంశుస్తత్పరీక్షాపర ఇవ పరితః పర్యటన్హాటకాద్రిమ్‌ ॥	82
నో శుష్కం నాకనద్యా వికసితకనకాంభోరుహం భ్రాజితం తు ప్లుష్టా నైవోపభోగ్యా భవతి భృశతరం నందనోద్యానలక్ష్మీః నో శృంగాణి ద్రుతానిద్రుతమమరగిరేః కాలధౌతాని ధౌతా- నీద్ధం ధామ ద్యుమార్గే మ్రదయతి దయయా యత్ర సోఽర్కోఽవతాద్వః ॥	83
ధ్వాంతస్యైవాంతహేతుర్న భవతి మలినైకాత్మనః పాప్మనోఽపి ప్రాక్పాదోపాంతభాజాం జనయతి న పరం పంకజానాం ప్రబోధం కర్తా నిశ్శ్రేయసానామపి న తు ఖలు యః కేవలం వాసరాణాం సోఽవ్యాదేకోద్యమేచ్ఛా విహితబహుబృహద్విశ్వకార్యోఽర్యమా వః ॥	84
లోటన్లోష్టావిచేష్టః శ్రితశయనతలో నిస్స్పృహీభూతదేహః సందేహీ ప్రాణితవ్యే సపది దశ దిశః ప్రేక్షమాణోఽంధకారాః నిశ్శ్వాసాయాసనిష్ఠః పరమపరవశో జాయతే జీవలోకః శోకేనేవాన్య లోకానుదయకృతి గతే యత్ర సోఽర్కోఽవతాద్వః ॥	85
క్రామన్లోలోఽపి లోకాన్‌ స్తదుపకృతికృతావాశ్రితః స్థైర్యకోటిం నౄణాం దృష్టిం విజిహ్మాం విదధదపి కరోత్యంతరత్యంతభద్రాం యస్తాపస్యాపి హేతుర్భవతి నియమినామేక నిర్వాణదాయీ భూయాత్స ప్రాగవస్థాధికతరపరిణామోదయోఽర్కః శ్రియై వః ॥	86
వ్యాపన్నర్తుర్న కాలో వ్యభిచరతి ఫలం నౌషధీర్వృష్టిరిష్టా నేష్టైస్తృప్యంతి దేవా నహి వహతి మరున్నిర్మలాభాని భాని ఆశాః శాంతా న భిందంత్యవధిముదధయో బిభ్రతి క్ష్మాభూతః క్ష్మాం యస్మింస్త్రైలోక్యమేవం న చలతి తపతి స్తాత్స సూర్యః శ్రియై వః ॥	87
కైలాసే కృత్తివాసా విహరతి విరహత్రాసదేహోఢకాంతః శ్రాంతః శేతే మహాహావధిజలధి వినా ఛద్మనా పద్మనాభః యోగోద్యోగైకతానో గమయతి సకలం వాసరం స్వం స్వయంభూ- ర్భూరి త్రైలోక్యచింతాభృతి భువనవిభౌ యత్ర భాస్వాన్సవోఽవ్యాత్‌ ॥	88
ఏతద్యన్మండలం ఖే తపతి దినకృతస్తా ఋచోఽర్చీంషి యాని ద్యోతంతే తాని సామాన్యయమపి పురుషో మండలేఽణుర్యజూంషి ఏవం యం వేద వేదత్రితయమయమయం వేదవేదీ సమగ్రో వర్గః స్వర్గాపవర్గోపకృతి రవికృతిః సోఽస్తు సూర్యః శ్రియై వః ॥	89
నాకౌకఃప్రత్యనీకక్షతిపటుమహసాం వాసావాగ్రేసరాణాం సర్వేషాం సాధుపాతాం జగదిదమదితేరాత్మజత్వే సమేఽపి యేనాదిత్యాభిధానం నిరతిశయగుణైరాత్మని న్యస్తమస్తు స్తుత్యస్త్రైలోక్యవంద్యై స్త్రిదశమునిగణైః సోఽస్తు సూర్యః శ్రియై వః ॥	90
భూమిం ధామ్నోఽభివృష్ట్యా జగతి జలమయీం పావనీం సంస్మృతావ- ప్యాగ్నేయీం దాహశక్త్యా ముహురపి యజమానాత్మికాం ప్రార్థితార్థైః లీనామాకాశ ఏవామృతకరఘటితాం ధ్వాంతపక్షస్య పర్వ- ణ్వేవం సూర్యోఽష్టభేదాం భవ ఇవ భవతః పాతు బిభ్రత్స్వమూర్తిమ్‌ ॥	91
ప్రాక్కాలోన్నిద్రపద్మాకర పరిమిళనావిర్భవత్పాదశోభో భక్త్యా త్యక్తోరుఖేదోద్గతి దివి వినతాసూనునా నీయమానః సప్తాశ్వాప్తాపరాంతాన్యధిక మధరయన్యో జగంతి స్తుతోఽలం దేవైర్దేవః స పాయాదపర ఇవ మురారాతిరహ్నాం పతిర్వః ॥	92
యః స్రష్టాపాం పురస్తాదచలవర సమభ్యున్నతేర్హేతురేకో లోకానాం యస్త్రయాణాం స్థిత ఉపరి పరం దుర్విలంఘ్యేన ధామ్నా సద్యః సిద్ధ్యై ప్రసన్నద్యుతిశుభచతురాశాముఖః స్తాద్విభక్తో ద్వేధా వేధా ఇవావిష్కృతకమలరుచిః సోఽర్చిషామాకరో వః ॥	93
సాద్రిద్యూర్వీనదీశా దిశతి దశదిశో దర్శయన్ప్రాగ్దృశో యః సాదృశ్యం దృశ్యతే నో సదశశతదృశి త్రైదశే యస్య దేశే దీప్తాంశుర్వః స దిశ్యాదశివయుగదశాదర్శితద్వాదశాత్మా శాస్త్యశ్వాన్‌ శర్మ యస్యాశయవిదతిశయాద్దందశూకాశనాద్యః ॥	94
తీర్థాని వ్యర్థకాని హ్రదనదసరసీనిర్ఝరాంభోజినీనాం నోదన్వంతో నుదంతి ప్రతిభయమశుభం శ్వభ్రపాతానుబంధి ఆపో నాకాపగాయా అపి కలుషముషో మజ్జతాం నైవ యత్ర త్రాతుం యాతేఽన్యలోకాన్‌ స దిశతు దివసస్యైకహేతుర్హితం వః ॥	95
ఏతత్పాతాలపంకప్లుతమివ తమసాచైక ముద్గాఢమాసీ- దప్రజ్ఞాతాప్రతర్క్యం నిరవగతి తథాలక్షణం సుప్తమంతః యాదృక్సృష్టేః పురస్తాన్నిశి నిశి నిఖిలం జాయతే తాదృగేవ త్రైలోక్యం యద్వియోగాదవతు రవిరసౌ సర్గతుల్యోదయో వః ॥	96
ద్వీపే యోఽస్తాచలోఽస్మిన్భవతి ఖలు స ఏవాపరత్రోదయాద్రి- ర్యా యామిన్యుజ్జ్వలేందుద్యుతిరిహ దివసోఽన్యత్ర తీవ్రాతపః సః యద్వశ్యౌ దేశకాలావితి నియమయతో నో తు యం దేశకాలా- వవ్యాత్స స్వప్రభుత్వాహితభువనహితో హేతురహ్నామినో వః ॥	97
వ్యగ్రై రగ్ర్యగ్రహోడు గ్రసనగురు భరైర్నో సమగ్రైరుదగ్రైః ప్రత్యగ్రై రీషదుగ్రై రుదయగిరిగతో గోగణైర్గౌరయన్‌ గాం ఉద్గాఢార్చి ర్విలీనామరనగర నగగ్రావ గర్భామివాహ్నా- మగ్రేయోఽగ్రే విధత్తే గ్లపయతు గహనం స గ్రహగ్రామణీర్వః ॥	98
యోనిః సామ్నాం విధాతా మధురిపురజితో ధూర్జటిః శంకరోఽసౌ మృత్యుః కాలోఽలకాయాఃపతిరపి ధనదః పావకో జాతవేదాః ఇత్థం సంజ్ఞా డబిత్థాది పదమృతభుజాం యా యదృచ్ఛాప్రవృత్తా- స్తాసామేవాభిధేయోఽనుగత గుణగుణైర్యః స సూర్యోఽవతాద్వః ॥	99
దేవః కిం బాంధవః స్యాత్ప్రియసుహృదథవాచార్య ఆహోస్విదర్యో రక్షా చక్షుర్ను దీపో గురురుత జనకో జీవితం బీజమోజః ఏవం నిర్ణీయతే యః కిమితి న జగతాం సర్వథా సర్వదోఽసౌ సర్వాకారోపకారీ దిశతు దశశతాభీషు రభ్యర్థితం వః ॥	100
॥ఫలశ్రుతి॥
చత్వారింశత్ప్రభాయాస్త్ర యమథచ పునర్వాజినాం షట్కముక్తం పశ్చాన్నేతుర్ద్విషట్కం పునరపి చ దశస్యందనస్యైకముక్తం భూయోఽష్టౌ మండలస్య స్ఫుటమథ చ రవేర్వింశతిః శ్రీమయూరే ణేత్థం ప్రాతఃపఠేద్యస్శతక మనుదినం సూర్యసాయుజ్య మేతి ॥	101
శ్లోకాన్లోకస్య భూత్యై శతమితి రచితాః శ్రీమయూరేణ భక్త్యా యుక్తశ్చైతాన్పఠేద్యః సకృదపి పురుషః సర్వపాపైర్విముక్తః ఆరోగ్యం సత్కవిత్వం శ్రియమతులబలం కాంతిమాయుఃప్రకర్షం విద్యామైశ్వర్యమర్థం సుతమపి లభతే సోఽత్ర సూర్యప్రసాదాత్‌ ॥	102